اگر یک آهنگساز، مهندس میکس یا حتی یک شنونده جدی موسیقی باشید، احتمالاً هدفون استودیویی و حرفهای شما همیشه به کار مشغول است و فشارهای متعددی را متحمل میشود و پس از آن نیز بهشکلی نهچندان بادقت، درون کیف یا به گوشهای پرتاب میشود. متأسفانه نگهداری از هدفون و نکات مربوط به آن، امری است که حتی حرفهایترین افراد نیز به آن توجه زیادی ندارند و اکثر افراد، هدفون را یک وسیله مصرفی و ساده میبینند. بدیهی است که هدفون یک وسیله بسیار مهم، چه در استودیو و چه برای شنیدن موسیقی است و همچنین خرید مکرر آن، از لحاظ اقتصادی به هیچ وجه منطقی نیست؛ اما کمتر کسی بهشکلی اصولی از هدفون خود نگهداری میکند و اغلب کاربران این وسیله، توجهی به سلامت آن ندارند.
هدفونها معمولاً مکان نگهداری مشخصی ندارند و دیدن یک هدفون در شلوغی کابلهای گرهخورده، روی یک لبه مرتفع یا حتی روی زمین، امری کاملاً عادی برای همگی ما است. نگهداری از هدفون به این شکل میتواند در زمانی کوتاه، منجر به صدمه دیدن کابل، افت کلی عملکرد آن یا حتی شکستن اجزای ساختاری آن همچون هدبند یا ایرکاپ شود. طبیعتاً استفاده از یک هدفون خراب، میتواند پروسه ساخت موسیقی را برای شما دشوار سازد و باعث افت کیفیت نهایی موسیقی شما نیز بشود.
در این مطلب، قصد داریم نکاتی را در رابطه با استفاده از هدفون و نگهداری از آن به شما بیاموزیم تا با بهکارگیری آنها و همچنین ترک عادات غلط خود در استفاده از این وسیله، بتوانید طول عمر هدفون حرفهای استودیوی خود یا حتی هدفون معمولی خود را به حداکثر برسانید؛ اما اگر حوصله و فرصت مطالعه این مطلب را ندارید، میتوانید با نگاهی سریع به جدول زیر، از نکات اصلی آن مطلع شوید:
| توضیح کوتاه | نکته مهم |
| انتخاب برند معتبر با قطعات قابلتعویض و ساختار مقاوم | خرید هدفون باکیفیت |
| جدا کردن کابل بعد از استفاده و پرهیز از فشار زیاد به هدبند و جک | استفاده صحیح و بادقت از هدفون |
| استفاده از کیف مخصوص یا استند و جمع کردن اصولی کابل | نگهداری هدفون در محل امن |
| استفاده از دستمال و محلول مناسب | تمیزکاری منظم هدفون |
۱- یک هدفون باکیفیت خریداری کنید
پیش از هر چیز، باید بگوییم که صرف هزینهای مناسب و خرید هدفونی باکیفیت، امری بسیار مهم برای هر آهنگساز و حتی شنونده جدی موسیقی است. یک هدفون باکیفیت نهتنها میتواند موسیقی را بهشکلی دقیقتر و جذابتر پخش کند، بلکه معمولاً دوامی بیشتر نیز دارد و مدت زمان بیشتری به کار ادامه میدهد.
هنگام خرید هدفون مانیتورینگ یا معمولی، بیش از هر چیز به ساختار آن توجه کنید و از استحکام اجزای مهم آن همچون هدبند اطمینان حاصل کنید. ایرپدهای یک هدفون باکیفیت معمولاً دوامی بالا دارند و بهآسانی پاره یا فشرده نمیشوند. همچنین یک هدفون مناسب باید بهخوبی بر روی سر شما قرار گرفته و گوشهای شما را بهشکلی راحت و صحیح در بر گیرد. در برخی از هدفونهای حرفهای همچون محصولات شرکتهای سنهایزر (Sennheiser) و بیرداینامیک (Beyerdynamic)، تمامی قطعات قابلیت جداسازی و تعویض آسان دارند و میتوان نمونه یدکی آنها را از شرکت سازنده خریداری کرد. این ویژگی، طول عمری بسیار طولانی به این دسته از محصولات میبخشد و باعث میشود که حتی در صورت بروز مشکل برای یکی از بخشهای آنها نیز بتوانید قطعه خراب را بهآسانی با یک نمونه نو تعویض کنید.
اگر در انتخاب هدفون استودیویی مناسب با مشکل مواجه شدهاید، پیشنهاد میکنیم مقاله «بهترین هدفونهای استودیویی» را در وبسایت گیتار ایران مطالعه کنید.
۲- با دقتی بسیار زیاد از هدفون استفاده کنید
با استفاده اصولی، میتوان از هر هدفونی، حتی یک هدفون مانیتورینگ ارزان قیمت نیز تا سالها استفاده کرد. در حالی که استفاده صحیح از هدفون یک نکته بسیار کلی است و به نظر میرسد که پیام سازندهای در آن وجود ندارد، اما باید بدانید که هر چقدر هم که سعی در استفاده بادقت از هدفون خود داشته باشید، احتمالاً بهصورت ناخودآگاه درگیر برخی عادات غلط در این رابطه شدهاید که میتوانند عمر هدفون شما را کوتاه کنند.
قراردهی صحیح هدفون بر روی سر، نکتهای حیاتی است که تأثیری قابل توجه بر عمر و کیفیت صدای یک هدفون دارد. نحوه دربرگیری گوشها توسط ایرکاپها، تأثیری مستقیم بر روی عملکرد هدفون دارد و در صورتی که این وسیله بهنحوی صحیح بر روی سر شما قرار نگیرد، نمیتوانید عملکرد حقیقی آن را چه در بحث کیفیت صدا، چه در بحث راحتی و چه در بحث ایزولیشن تجربه کنید. برای این که هدفون بهدرستی روی سر شما قرار گیرد، باید نخست آن را روی سر خود بگذارید و سپس هدبند را بهگونهای تنظیم کنید که فشار قابل توجهی بر گوشها و بخش بالایی سر شما وجود نداشته باشد و ایرپدها نیز بهخوبی گوشهایتان را در بر گیرند. اگر هدبند برای شما تنگ است و فشار زیادی را به سر و گوشهای شما وارد میکند، میتوانید آن را با احتیاط و بهآرامی از بخشهای جانبی کمی به بیرون خم کنید تا فشار آن بر روی سر خود را کاهش دهید. در نظر داشته باشید که این کار تنها برای هدبندهایی با ساختار فلزی منعطف قابل انجام است و در صورتی که آن را با یک هدبند پلاستیکی انجام دهید، احتمالاً به هدبند صدمهای جدی خواهید زد. همچنین تأکید داریم که این کار را با دقتی بسیار و بهآرامی انجام دهید تا به ساختار هدفون صدمه نزنید.
دیگر نکته مهمی که در استفاده صحیح از هدفون باید به آن توجه کنید، اتصال آن به دستگاه پخشکننده یا کارت صدا است. جک متصلکننده هدفون به دستگاه پخشکننده را میتوان ضعیفترین قسمت یک هدفون دانست. اگر این جک بهصورت غلط به دستگاه متصل یا از آن جدا شود، میتواند بهآسانی خم شود یا حتی بشکند. همچنین اگر این جک را در حالت متصل به دستگاه پخشکننده یا کارت صدای خود رها کنید، ممکن است تصادفاً آن را کشیده یا به آن فشار وارد کنید و باعث صدمه هم در جک و هم در خروجی هدفون دستگاه پخشکننده یا کارت صدا شوید.
علاوه بر اینها، جداسازی هدفون از دستگاه پخشکننده پس از استفاده از آن، میتواند از بروز اتفاقاتی همچون آسیب دیدن درایورهای آن در اثر نوسانات برق یا حجم صدای بالا جلوگیری کند. سوختن درایور بر اثر شدت جریان بالا، اتفاقی بسیار رایج در استودیوها است که معمولاً به دلیل متصل ماندن هدفون به کارت صدا و افزایش شدت صدای آن برای انجام کارهایی همچون ضبط صدا اتفاق میافتد.
۳- هدفون را در محلی امن قرار دهید
اگر دوام و حفظ سلامت هدفون برای شما اولویت دارد، باید زمانی که از این وسیله استفاده نمیکنید، آن را در فضایی امن و ویژه قرار دهید.
کابلهای هدفون نیز همانند هر کابل دیگری در استودیو، اگر بهدرستی جمع نشوند، میتوانند آسیب ببینند. پیشنهاد میکنیم که هیچگاه کابل هدفون خود را در دور آن نپیچید؛ زیرا این کار میتواند به ساختار کابل و جک آن فشار وارد کند. اگر کابل هدفون از آن جدا میشود، بهتر است در زمانهایی که قصد حمل یا کنار گذاشتن هدفون خود را دارید، کابل را جدا کرده و آن را به شکل دایرهای بزرگ در دور خودش بپیچید. در زمان پیچیدن کابل به این شکل، سر آن را مدام از زیر و روی دایره در حال شکلگیری رد کنید تا کابل درون خود گره بخورد و از شکل دایرهای خود خارج نشود. این روش نگهداری، میتواند هم حمل هدفون را برای شما تسهیل کند و هم از آسیب دیدن کابل آن جلوگیری به عمل آورد.
اگر هدفون خود را در سفرها با خود به همراه میبرید و آن را درون کولهپشتی قرار میدهید، بهتر است که فضایی ویژه را برای آن درون کیف خود در نظر بگیرید؛ زیرا در غیر این صورت، وسایل موجود در کیف شما ممکن است فشار بسیاری را به هدفون وارد کنند و باعث آسیبهایی جدی به آن شوند.
برخی از هدفونها، خود همراه با یک کیف حمل عرضه میشوند؛ اما اگر هدفون شما یک کیف یا کیسه حمل درون جعبه خود ندارد، پیشنهاد میکنیم یک سافت کیس باکیفیت مخصوص را برای آن خریداری کنید.
امروزه بسیاری از هدفونهای استودیویی و حرفهای از کابل جداشونده برخوردارند و اگر هدفون شما نیز چنین قابلیتی دارد، پیشنهاد میکنیم هنگام قراردهی آن در کیف، کابل را از بدنه جدا کرده، طبق روش ذکرشده جمع کنید و در فضایی مناسب در کیف قرار دهید.
در صورتی که هدفون خود را بهندرت به بیرون از استودیو و خانه میبرید و میخواهید همواره در دسترس شما باشد، استفاده از یک استند میتواند راهی هوشمندانه در این راستا باشد. یک استند استاندارد، هدفون شما را از محل هدبند آن بهصورت معلق نگه میدارد و از فشار آمدن به ایرپدها و سایر اجزای هدفون جلوگیری میکند.
در صورت استفاده از استند، میتوانید کابل هدفون را در زیر استند جمع کنید تا از گیر کردن آن به سایر وسایل موجود در استودیو جلوگیری کنید.
۴- هدفون را مرتباً تمیز کنید
کهنه شدن هدفون بر اثر استفاده مداوم، امری اجتنابناپذیر است؛ اما راههایی وجود دارد که میتوان به کمک آنها، این پروسه را کند کرد.
طبیعتاً تمیز کردن هدفون به شکل مرتب، یکی از این راههاست. همانطور که شما یک پیراهن را چندین روز بدون شستشو نمیپوشید، باید هدفون خود را نیز پس از مدتی معین، بهشکلی اصولی تمیز کنید. تمیز کردن هدفون به شکل مرتب، علاوه بر این که همواره ظاهر نو و تمیز آن را حفظ میکند، از جمع شدن گرد و غبار درون هدفون و افت عملکرد این وسیله نیز جلوگیری به عمل میآورد. همچنین این کار میتواند مانع رشد باکتریهای مضر درون فضای گرم و مرطوب ایرکاپها نیز بشود.
برای تمیز کردن هدفون خود، دستمالهای میکروفیبر بدون کرک، یک مسواک بسیار نرم، یک موچین و یک مایع تمیزکننده همچون الکل مالشی با غلظت بالا (مانند ایزوپروپیل الکل) را در کنار خود داشته باشید. اما باید در استفاده از مایع تمیزکننده بسیار محتاطانه و طبق دستورالعملهای شرکت سازنده هدفون عمل کنید و حتماً از ماده مناسب و به اندازهای بسیار کم بهره بگیرید؛ زیرا این محلولها میتوانند در یک چشم بر هم زدن، رنگ هدفون شما را ببرند یا به اجزای آن آسیبهایی جدی وارد کنند!
برای این که هدفون را بهشکلی عمقی تمیز کنید، باید ایرپدها را از آن جدا کنید و هدبند را نیز در بلندترین حالت ممکن تنظیم کنید تا به تمامی سطوح پنهان هدفون دسترسی داشته باشید. نخست، با استفاده از مسواک نرم، تمامی گرد و خاک جمعشده در شکافهای پنهان هدفون را پاک کنید؛ اما توجه کنید که این گرد و غبار را ناخواسته به سمت درایورها و اطراف آنها حرکت ندهید. اگر یک تار مو یا نخ درون هدفون گیر کرده است و نمیتوانید آن را بهسادگی خارج کنید، از موچین برای برداشتن آن استفاده کنید.
پس از تمیزکاری فیزیکی هدفون، وقت ضدعفونی کردن آن فرا میرسد. برای این کار، نخست کمی محلول مناسب را بر روی یک دستمال بریزید و آن را با دقت بر روی ایرپدها و هدبند بکشید. توجه کنید که مقداری کافی از مایع را بر روی دستمال بریزید که بتواند به تمامی شیارهای ریز ایرپدها و هدبند وارد شود؛ اما این مایع نباید بهقدری زیاد باشد که از دستمال چکه کند. هنگام تمیز کردن اطراف درایورها با استفاده از محلول تمیزکننده، دقت کنید که مایع به هیچ وجه با درایورها تماس برقرار نکند و حتی یک قطره از آن نیز وارد محفظه درایور نشود. بهتر است برای احتیاط هرچه بیشتر، هنگام تمیزکاری این بخش، ایرکاپ را به شکل وارونه به سمت زمین بگیرید تا در صورتی که یک قطره از محلول نیز وارد محفظه درایور شد، بهسرعت از آن خارج شود. با این روش، میتوانید هدفون خود را بدون صدمه زدن به درایورهای آن، بهشکلی بسیار دقیق و عمقی، تمیز کنید و طول عمر آن را افزایش دهید.
البته توجه کنید که در تمیز کردن هدفون زیادهروی نکنید و همواره این کار را در فواصل زمانی معقول و با حداکثر احتیاط انجام دهید تا آسیبی جدی به هدفون استودیویی ارزشمند خود وارد نکنید.
نتیجهگیری
امیدواریم که با مطالعه این مطلب و بهکارگیری نکات آن، بتوانید تا سالها از هدفون خود بهشکلی بهینه استفاده کنید. در صورتی که سؤالی در مورد نگهداری از هدفون استودیویی دارید، همواره میتوانید آن را با کارشناسان گیتار ایران در میان بگذارید.
با رعایت همین نکات ساده، نهتنها هزینههای اضافی تعمیر یا تعویض هدفون کاهش مییابد، بلکه کیفیت صدای آن نیز در طول زمان حفظ خواهد شد. به عقیده ما، مراقبت آگاهانه از تجهیزات صوتی، نشانه احترام به ابزار کار و علاقه واقعی به موسیقی است.
در پایان، اگر قصد دارید یک استودیوی خانگی راهاندازی کنید و نمیدانید به چه تجهیزاتی نیاز دارید، پیشنهاد میکنیم ویدیوی زیر را تماشا کنید:
پرسشهای متداول درباره نگهداری از هدفون
۱. هر چند وقت یکبار باید هدفون را تمیز کنم؟
اگر هر روز از هدفون استفاده میکنید، پیشنهاد میکنیم هر هفته آن را بهصورت سریع و سطحی تمیز کنید. همچنین، بهتر است هر یک تا دو ماه یکبار نیز اقدام به تمیزکاری دقیقتر و عمیقتر این وسیله کنید.
۲. آیا پیچیدن کابل به دور هدفون اشکال دارد؟
بله! پیچیدن کابل بهطور محکم به دور هدفون باعث خم شدن هسته سیم و آسیب داخلی میشود؛ بنابراین همیشه کابل را به شکل دایرهای آزاد جمع کنید.
۳. بهترین محل برای نگهداری هدفون چیست؟
استفاده از استند یا کیف مخصوص بهترین گزینه است. از قرار دادن هدفون در معرض نور خورشید، گرمای زیاد، گرد و غبار و فشار زیاد پرهیز کنید.
۴. آیا استفاده از هدفون با ولوم بالا به آن آسیب میزند؟
بله؛ استفاده طولانیمدت با ولوم بالا میتواند باعث گرم شدن درایورها و کاهش عمر آنها شود.
۵. چه زمانی باید ایرپد هدفون را تعویض کنیم؟
وقتی ایرپدها شدیداً پوستهپوسته شده یا راحتی خود را بهکلی از دست داده باشند، زمان تعویض آنها فرا رسیده است.
