8 بیماری که ممکن است در آینده ظهور کنند یا شدت یابند
پیش‌بینی بیماریهای آینده یکی از موضوعات مهم در حوزه سلامت عمومی است که مستلزم توجه ویژه‌ای به تغییرات اقلیمی، تحولات تکنولوژیک، و روندهای جمعیتی جهانی است. در حالی که بسیاری از بیماری‌ها به دلیل پیشرفت‌های علمی کنترل شده‌اند، تهدیدهای جدید و غیرمنتظره‌ای به دلیل تغییرات زیست‌محیطی و تغییر رفتارهای انسانی در راه است. این مقاله به بررسی این عوامل می‌پردازد و برخی از بیماری‌هایی که ممکن است در آینده ظهور کنند یا شدت یابند را مورد بحث قرار می‌دهد.
۱. تغییرات اقلیمی و افزایش بیماریهای ناشی از ناقلان
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که جهان با آن روبروست، تغییرات اقلیمی است که به نظر می‌رسد در دهه‌های آینده تأثیرات مخربی بر سلامت عمومی بگذارد. با گرم‌تر شدن کره زمین، زیستگاه‌های طبیعی پشه‌ها و سایر ناقلان بیماری به مناطق جدید گسترش می‌یابد و احتمال شیوع بیماری‌هایی مانند مالاریا، تب دنگی، و ویروس زیکا افزایش می‌یابد. این بیماری‌ها که عمدتاً در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری شایع هستند، ممکن است در مناطقی که پیش از این به‌عنوان مناطق غیرمستعد برای این بیماری‌ها شناخته می‌شدند، نیز دیده شوند. تغییرات اقلیمی همچنین ممکن است باعث افزایش تعداد حشرات و انگل‌هایی شود که به عنوان ناقلان بیماری عمل می‌کنند، و این امر به نوبه خود شیوع بیماریهای واگیردار را تسریع خواهد کرد.
۲. گسترش بیماریهای ناشی از آب و غذا
با افزایش جمعیت جهانی و تغییرات در سیستم‌های کشاورزی و تغذیه، احتمال شیوع بیماریهای ناشی از غذا و آب آلوده نیز افزایش خواهد یافت. افزایش دما و تغییر در الگوهای بارندگی می‌تواند شرایط مناسبی برای رشد باکتری‌ها و انگل‌ها در مواد غذایی و آب آشامیدنی فراهم کند. این عوامل می‌توانند منجر به شیوع بیماریهای مسمومیت غذایی، وبا و سایر بیماریهای گوارشی شوند. از طرف دیگر، افزایش استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در کشاورزی ممکن است منجر به افزایش مقاومت باکتریایی شود که مبارزه با بیماریهای ناشی از غذا را دشوارتر می‌کند.
۳. بیماریهای ناشی از فرسایش زیستگاه‌های طبیعی
با تخریب زیستگاه‌های طبیعی به دلیل جنگل‌زدایی، شهرنشینی و توسعه صنعتی، حیوانات و انسان‌ها بیشتر در تماس نزدیک با یکدیگر قرار می‌گیرند. این تماس‌های نزدیک می‌تواند به انتقال بیماریهای جدید از حیوانات به انسان‌ها منجر شود. بیماری‌هایی مانند ایدز و ابولا که منشأ آنها حیوانی است، نمونه‌های بارزی از این پدیده هستند. در آینده، با توجه به افزایش تخریب زیستگاه‌های طبیعی، احتمال ظهور ویروس‌ها و بیماریهای جدیدی که از حیوانات به انسان منتقل می‌شوند افزایش خواهد یافت.
۴. مقاومت آنتی‌بیوتیکی و ظهور ابرمیکروب‌ها
یکی دیگر از تهدیدهای بزرگ در آینده، ظهور میکروب‌های مقاوم به دارو است. مقاومت آنتی‌بیوتیکی، که ناشی از استفاده بیش از حد و نادرست از آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان‌های انسانی و دامپزشکی است، به یکی از مهم‌ترین معضلات سلامت عمومی تبدیل شده است. در آینده، ممکن است شاهد ظهور ابرمیکروب‌هایی باشیم که نسبت به تمامی داروهای موجود مقاوم هستند. این میکروب‌ها می‌توانند به راحتی بیماریهای عفونی خطرناکی را ایجاد کنند که درمان آنها با داروهای کنونی غیرممکن است. تحقیقات نشان می‌دهد که اگر اقدامات جدی در مقابله با مقاومت آنتی‌بیوتیکی صورت نگیرد، بیماریهای عفونی مانند سل و سینه‌پهلو ممکن است دوباره به مشکلاتی جدی در سطح جهانی تبدیل شوند.
۵. بیماریهای ناشی از پیشرفت‌های تکنولوژیکی
پیشرفت‌های تکنولوژیکی مانند مهندسی ژنتیک و نانوتکنولوژی ممکن است خطراتی جدید برای سلامت انسان به همراه داشته باشد. در حالی که این فناوری‌ها می‌توانند به درمان بیماری‌ها کمک کنند، از طرف دیگر ممکن است منجر به ایجاد بیماریهای جدید شوند. مهندسی ژنتیک و تغییرات در ساختار ژنومی موجودات زنده می‌تواند منجر به جهش‌های غیرمنتظره‌ای شود که باعث ظهور بیماریهای نوظهور شود. همچنین، استفاده از نانوذرات در صنایع مختلف ممکن است خطراتی را برای سلامتی ایجاد کند که هنوز به طور کامل شناخته نشده‌اند.
۶. تغییرات در سبک زندگی و بیماریهای مزمن
در حالی که بسیاری از بیماریهای عفونی ممکن است در آینده افزایش یابند، تغییرات در سبک زندگی انسان‌ها نیز منجر به افزایش بیماریهای مزمن خواهد شد. بیماریهای قلبی عروقی، دیابت، چاقی و سرطان‌ها از جمله بیماری‌هایی هستند که به دلیل تغییرات در رژیم غذایی، کم‌تحرکی و افزایش استرس ناشی از زندگی شهری ممکن است به شدت گسترش یابند. این بیماری‌ها در حال حاضر نیز مشکلات بزرگی برای سیستم‌های بهداشتی جهان محسوب می‌شوند، اما با ادامه روندهای کنونی، پیش‌بینی می‌شود که در آینده‌ای نه چندان دور به بحران‌های جدی‌تری تبدیل شوند.
۷. افزایش خطر بیماریهای روانی
همراه با بیماریهای جسمی، بیماریهای روانی نیز به‌طور فزاینده‌ای در حال افزایش است. تغییرات در محیط‌های اجتماعی، اقتصادی و فناوری باعث افزایش استرس، اضطراب و افسردگی در جوامع انسانی شده است. در آینده، با توجه به تغییرات سریع تکنولوژیک و اجتماعی، احتمال بروز بیماریهای روانی مانند اختلالات اضطرابی، افسردگی و اختلالات خواب افزایش خواهد یافت. این مشکلات روانی نه تنها بر فرد بلکه بر کارایی اجتماعی و اقتصادی جوامع نیز تأثیرات منفی خواهد گذاشت.
۸. پاندمی‌های آینده و آمادگی برای آنها
یکی از درس‌هایی که از پاندمی کووید-۱۹ آموخته‌ایم، این است که جهان باید همیشه برای شیوع بیماریهای واگیردار آماده باشد. در آینده، ممکن است شاهد پاندمی‌های دیگری باشیم که ناشی از ویروس‌های جدید یا جهش‌یافته باشند. آمادگی جهانی برای مقابله با چنین رویدادهایی بسیار مهم است. این آمادگی شامل بهبود سیستم‌های بهداشتی، توسعه واکسن‌های جدید و بهبود فرایندهای واکنش سریع به بیماریهای نوظهور است.
بیماریهای آینده به دلیل تغییرات اقلیمی، زیست‌محیطی، تکنولوژیکی و اجتماعی بسیار متنوع و چالش‌برانگیز خواهند بود. در حالی که پیشرفت‌های علمی و پزشکی می‌تواند در مقابله با بسیاری از این بیماری‌ها مؤثر باشد، اما تهدیدات جدیدی نیز در راه است که نیازمند توجه ویژه و آماده‌سازی جهانی است.
